Пройдзе зусім няшмат часу і студэнты выпускнога курса атрымаюць дыплом. Многія ўжо цяпер задумваюцца: а што далей? Лічыцца, што ва ўніверсітэце мы атрымліваем прафесійныя веды, але часцяком на выхадзе гэта не зусім так. Часцей мы выходзім у самастойнае жыццё са студэнцкімі ведамі, а самыя галоўныя – прафесійныя – яшчэ трэба будзе напрацаваць.
У гэтай сувязі актуальнымі і своечасовымі ўяўляюцца дэбаты «Як падтрымліваць ўзровень другой і трэцяй мовы перакладчыка, не забываючы пра родную?», што адбыліся 19 снежня 2020 г. у межах чарговага паседжання Клуба "Творчая майстэрня перакладчыка" ў фармаце відэаканферэнцыі на трох мовах (рускай, французскай, англійскай).
Вось якімі думкамі падзялілася з удзельнікамі спікер мерапрыемства Карнілава Яўгенія: адначасовае вывучэнне некалькіх замежных моў уяўляе цяжкасці па дзвюх прычынах. Па-першае, з-за страху змешвання дзвюх моў: калі вы хочаце вывучыць занадта шмат усяго і адразу – вы проста можаце заблытацца і ў выніку наогул нічога не вывучыце. Па-другое, з-за недахопу часу на вывучэнне моў: павялічваючы колькасць моў, мы адначасова павялічваем колькасць часу, неабходнага для гэтай дзейнасці. Для таго, каб падтрымліваць ўзровень другой і трэцяй моў на годным узроўні, неабходна прытрымлівацца некаторых простых правіл. Вось некаторыя з іх:
– Мець выразную мэту! Гэта можа прагучаць банальна, але калі ў вас няма важкіх прычын для вывучэння новай мовы, вы, хутчэй за ўсё, не застанецеся матываваным у доўгатэрміновай перспектыве. Спрабаваць аказаць на кагосьці ўражанне сваей французскай – не вельмі добрая матывацыя. Іншая справа – жаданне пазнаёміцца з французам на яго роднай мове. Па якой бы прычыне чалавек ні хацеў вывучыць мову, пасля таго, як матывацыя вызначана, важна прытрымлівацца яе: "Добра, я хачу вывучыць гэтую мову і таму я зраблю ўсё, што змагу, на гэтай мове, з гэтай мовай і для гэтай мовы" ;
– Знайсці партнёра! Навучанне разам з партнёрам – кім бы ён ні быў – прымусіць вас абодвух быць больш стараннымі і не адцягваць увагу ад працы;
– Весяліцца! Падумайце пра цікавыя, пацешныя спосабы папрактыкавацца ў новай мове: запішыце радыёперадачу з сябрам, намалюйце комікс, напішыце верш ці проста пагаворыце з кім заўгодна. Гэта дапаможа пазбегнуць ператварэння заняткаў у руціну і зробіць іх прыемным вольным часам, а не абавязкам;
– Будзьце дзіцем! Паспрабуйце вучыцца як дзіця. Меркаванне пра тое, што дзецям лягчэй вучыцца, чым дарослым, уяўляецца памылковым. Паводле новых даследаванняў, прамая сувязь паміж узростам і здольнасцю да навучання адсутнічае. Таму, каб вучыцца так жа хутка, як дзіця, магчыма, варта проста паспрабаваць праявіць нейкія дзіцячыя манеры паводзінаў, напрыклад, не мець ніякіх забаронаў на вусную гаворку, не баяцца памыліцца.
А вось што думае на гэты конт яшчэ адзін спікер дэбатаў Гаруноў Максім: перавядзіце частку паўсядзённых спраў на замежную мову! Калі вам складана разумець замежную размова на слых – пачніце з відэа з субтытрамі на замежнай мове, падпішыцеся на замежных YouTube-блогераў, перагледзьце любімыя фільмы на мове арыгіналу, схадзіце на паказ фільма на мове арыгіналу, глядзіце відэа на TedTalks! Відавочны спосаб трэніраваць навык чытання – узяцца за кнігу. Як і з фільмамі, тут лепш пачаць не з чагосьці кардынальна новага, а ўзяць знаёмую кнігу і перачытаць яе на мове арыгіналу. Абавязкова чытайце іншамоўныя СМІ і блогі! Знайдзіце інфармацыйны сайт або блог па цікавай для вас тэме і кожны дзень чытайце хаця б адну публікацыю! Калі не можаце вызначыцца з тэмай – падыдуць сайты навінавых агенцтваў (BBC, AFP). Рэкамендую пачынаць з артыкулаў і сайтаў цікавай вам тэматыкі: няхай гэта будзе Bloomberg ці апошні нумар Vogue. Пачаўшы з невялікіх, але цікавых вам артыкулаў, вы ў хуткім часе дабярэцеся да складаных кніг. Знайдзіце гутарковы клуб ці станьце яго арганізатарам! (скарыстайцеся моўнымі сэрвісамі (Italki, Lang-8, Palt). Не любіце размаўляць з незнаёмцамі? Ну, тады паразважайце пра сябе ці ўслых на замежнай мове: напрыклад, ахарактарызуйце сваіх калегаў, апішыце свой дзень, падумайце пра мэты на бліжэйшы год. А вось некалькі нескладаных спосабаў патрэніраваць пісьмовую гаворка: дублюйце запісы ў соцсетках, пакідайце каментары! Прачыталі артыкул на замежнай мове – сфармулюйце сваё меркаванне і падзяліцеся ім у каментарах! Вядзіце дзённік, перапісвайцеся са знаёмымі, знайдзіце сярод знаёмых ці калегаў такіх жа аматараў вывучаць замежную мову і дамоўцеся перапісвацца ў соцсетках і мэсэнджарахв толькі на ім! Абавязкова кантактуйце з носьбітамі мовы! У Мінску можна знайсці экспатаў, зносіны з імі – выдатны варыянт практыкі сваей ангельскай і французскай і пашырэння далягляду ў цэлым. Калі вы саромеецеся знаёміцца з экспатам – можна знайсці выкладчыка з Францыі, Бельгіі, Канады, Вялікабрытаніі, ЗША і пазаймацца з ім. На мой погляд, зносіны з nativespeaker больш эфектыўны зносін з любым рускамоўным выкладчыкам, але гэты варыянт будзе даволі няпростым, калі вы толькі што пачалі вывучаць мову. Каб не забыцца мову – актыўна выкарыстоўвайце яе ў штодзённасці. На англійскай аб забытай мове гавораць: «My Englishis a bitrusty», паліруйце свае веды кожны дзень, няхай яны застануцца shining!
Пятровіч Ілля рэкамендуе вэб-сайты для моўных абменаў: conversation Exchange.com, My Language Exchange.com. Рэгулярна наведвайце культурныя ўстановы вашай мэтавай мовы (напрыклад, французская медыятэка ў Бібліятэцы ім. А.С.Пушкіна ў г. Мінску). Добрая парада ад Іллі: вучыце мове іншых! І стварайце свае ўласныя рэсурсы: калі вы пішаце пра вывучэнне мовы ў сваім блогу і подкасце, то развіваеце свае ўласныя ідэі і паляпшаеце сваю здольнасць выкладаць гэты матэрыял. Калі вы пішаце посты ў сваім блогу пра тое, як вывучыць тую ці іншую мову, вы непасрэдна паляпшаеце сваё ўласнае вучэньне.
Пуціцкая Аліна дадае: варта як мага больш актыўна ўключаць вывучаемую мову ў паўсядзённае жыццё. Варыянты тут самыя розныя і цалкам залежаць ад моўнага ўзроўню і пераваг: ад змены мовы праграмных інтэрфейсаў і гатавання па рэцэптах без перакладу да праходжання анлайн-курсаў на патрэбнай мове і нашэптванняў за падкастамі. Яшчэ адзін цалкам працуючы варыянт для першаснага пагружэння ў мову: дадаць у пару першую працоўную мова (напрыклад, перакладаць з французскай на англійскую і наадварот). Набраўшы пэўны запас лексікі, можна дадаваць фільмы на мове арыгіналу. Паврада: калі з фільмамі адчуваеце сябе не зусім упэўнена – спрабуйце мультфільмы! Лексіка там прасцей, а артыкуляцыя ідэальная. Асабліва актуальна гэта для вывучэння новых моў. Што тычыцца аўдыравання: падкасты для тых, хто вывучае мову, аўдыё і відэаурокі, практыкаванні для развіцця слоўнікавага запасу і спісы рэкамендаваных слоў – добры варыянт для падтрымання мовы. Вельмі важна штодзённае паўтарэнне граматыкі і лексікі на прыкладзе рэальных навін, які прамаўляюцца ў патрэбным тэмпе (запаволеным або арыгінальным) – выдатны пераходны варыянт для тых, хто ўспамінае мову ці жадае папрактыкавацца ў сінхронным перакладзе. Парэкамендую дадаць сабе ў стужку пару блогаў і часопісаў, каб штодня прачытваць хаця б адну нататку на патрэбнай мове. Калі падключыць навіны па асноўных рабочых тэматыках – заб'яце двух зайцаў адразу. Можна ствараць асобныя стужкі для розных моў і тэматычныя катэгорыі. Таксама можна папрактыкавацца ў ідэі блога на замежнай мове. Напішыце пару радкоў пра мінулы дзень альбо прагледжаны фільм, апублікуйце і чакайце каментароў і правак ад носьбітаў!
Курзіна Рэгіна прыводзіць цытату Гётэ: «Хто не ведае ніводнай замежнай мовы, той нічога не ведае пра сваю». Перакладчыкі павінны падтрымліваць высокі ўзровень валодання як мэтавымі, так і зыходным мовамі. Вось некалькі парадаў, якія дапамогуць вам захаваць веданне дзвюх ці больш моў: моўная пагружэнне, наведванне моўных канферэнцый і мерапрыемстваў (акрамя развіцця моўных навыкаў, гэта выдатнае месца для зносін, так што вы можаце ў канчатковым выніку знайсці новыя кантакты), штодзённая практыка мовы (знайдзіце час, каб вызначыць, якія вобласці вашай другой мовы патрабуюць больш за ўсё працы, засяродзьцеся на іх). Важна ведаць, якія словы лічацца лаянкамі на другой мове для таго, каб разумець кантэкст сітуацыі пры іх выкарыстанні; паколькі перакладчыкі, як правіла, спецыялізуюцца ў пэўных галінах, ваша веданне зыходнай і мэтавай моў павінна быць асабліва моцным у гэтых галінах.
Савіч Ілля, як заўсёды, арыгінальны і выказваецца за рэальныя знаёмствы. Чаму б не? Давайце знаёміцца! Нішто не матывуе лепш, чым флірт! А для флірту патрабуецца добрае веданне спецыфікі мовы, ідыём і ўстойлівых выразаў.
Бабченак Вольга мяркуе, што на ўзровень валодання замежнай мовай найбольшы ўплыў аказвае частата яе ўжывання, складанасць ужываемай лексікі, граматычных структур і г.д. Для падтрымання належнага ўзроўню неабходна стварыць вакол сябе моўнае асяроддзе, якое садзейнічае развіццю моўнага навыку, што мае на ўвазе ўключэнне замежнай мовы ва ўсе сферы жыцця: сацыяльныя медыя, навіны, тэлевізійныя шоу і фільмы, песні, і г.д. Перакладчыцкія навыкі магчыма трэніраваць штодня, спалучаючы гэта з руціннай дзейнасцю, пераводзячы «пра сябе» урыўкі з дакументаў, артыкулаў або загалоўкі. Варта памятаць, што падтрыманне ўзроўню замежнай мовы часта абцяжарваецца псіхалагічнымі бар'ерамі, з якімі можна справіцца, займаючыся кароткачасовымі штодзённымі моўнымі практыкаваннямі, паступова павялічваючы нагрузку да прымальнага ўзроўню.
Пілат Дар'я таксама лічыць, што матывацыя і мэта – галоўныя рухавікі поспеху ў вывучэнні замежных моў. Акрамя таго, тут важнай з'яўляецца зацікаўленасць у культуры краіны, дзе гавораць на вывучаемай мове, што можа стаць добрай матывацыяй. А вось трэніраваць навык перакладу можна шляхам перакладу артыкулаў, якія ўжо перакладзены на вашу родную мову, каб была магчымасць праверыць сябе. Таксама можна перакладаць відэа на youtube, трэніруючы пры гэтым і навык распазнання маўлення на слых.
Дубарэзава Насця раіць: ведайце свае моцныя бакі, а затым ігнаруйце іх. Справа ў тым, што аспекты, у якіх вы моцныя, будуць паляпшацца натуральным чынам па меры вывучэння мовы. У такім выпадку лепш надаць увагу праблемным аспектам і развіваць іх. Калі ўбачылі недзе незнаёмае слова – не прапускайце яго, абавязкова знайдзіце ў слоўніку і выпішыце ў свой нататнік або ў нататкі тэлефона! Так вы не будзеце стаяць на месцы ў плане лексікі, а будзеце пастаянна папаўняць свой слоўнікавы запас новымі прыкладамі. Чытайце літаратуру ў сваёй «экспертнай» вобласці! Так вы будзеце ў курсе розных тэндэнцый і змяненняў, якія адбываюцца ў гэтай галіне. І яшчэ! Зменіце звычкі выкарыстання сродкаў масавай інфармацыі і сацыяльных сетак. Глядзіце любімых блогераў на мове арыгіналу, слухайце падкасты, чытайце кнігі на роднай мове і на вывучаемай мове, каб у далейшым іх параўнаць і зразумець моўныя асаблівасці.
Швайко Ганна лічыць важным рэгулярную праца і самадысцыпліну. Вы павінны ўсведамляць, што варта займацца замежнымі мовамі рэгулярна. Напрыклад, вы можаце скласці расклад і прысвячаць 30-40 хвілін кожны дзень практыцы розных замежных моў. Практыка абавязкова павінна ўключаць усе віды маўленчай дзейнасці! Напрыклад, чытанне і аўдзіраванне проста рэалізаваць у хатніх умовах. Тым не менш, каб трэніраваць навыкі маўлення, трэба з кімсьці мець зносіны. Гэта можа быць і прафесійны выкладчык, і суразмоўца ў рамках моўнага абмену. Вашы сачыненні і лісты таксама павінен хтосьці правяраць. Вы можаце знайсці сяброў па перапісцы! Важна адмовіцца ад "супермэтаў"! Неабходна ўсталяваць "ступень патрэбнасці мовы" і зразумець, навошта менавіта яна вам патрэбна. Задавольвайцеся малым! Абавязкова прагаворвае "пра сябе"! Мовы лепш чаргаваць па днях, а не адводзіць палову тыдня на адну мову, а другую палову – на іншую. Паспрабуйце адначасова праходзіць адны і тыя ж тэмы на некалькіх мовах! Дзякуючы гэтаму эфекту слова на другой мове запомніцца хутчэй і надоўга застанецца ў памяці.
Спадзяемся, практычныя парады студэнтаў выпускнога курса спецыяльнасці "Міжнародныя адносіны" будуць карыснымі не толькі тым, хто робіць першыя крокі ў засваенні замежных моў, але і тым, хто імкнецца дамагчыся значных вынікаў у самыя кароткія тэрміны.
А. В. Тучынскі, старшы выкладчык кафедры раманскіх моў
